شهر زیرزمینی ارزانفود

این بار سفر به روستای ارزان‌فود و رسیدن به نقطه‌ای کم‌نظیر رو می‌خوام براتون شرح بدم. جایی که اونقدر رمز آلوده که برای کشف رازهاش، باید سال‌ها مطالعه انجام بشه.

مثل همیشه مقصدهام خارج از مسیرهای اصلی و از جاده‌خاکی می‎گذشت و باز هم جاده‌خاکی منو به راهی بسیار مهیج فراخوند. مکانی در زیرِ زمین که سال‎های بسیار دور محلی برای زندگی انسان‎ها بوده و در سال ۱۳۸۹، در جریانِ جستجو برای اکتشاف منابع طبیعی به صورت کاملا اتفاقی یافت شده. شهری در اعماق زمین؛ شهری زیرزمینی به نام ارزان‌فود (Arzanfud)

شنیده‌های من باعث شد کوله رو ببندم و به سمت جنوب‌شرق همدان و روستای ارزان فود حرکت کنم. در حالی که اصلا نمی‎دونستم دقیقا کجای روستا رو باید برای دیدن این شهر زیرزمینی برم و از جستجو در گوگل هم اطلاعات زیادی نتونستم به دست بیارم. اما از سفرهای بومگردی روستاهای سرزمینم یاد گرفتم هیچ‌کس به اندازه جامعه‌ محلی نمیتونه برای کشف ناشناخته‌ها راهنمایی‌ کنه و این مردم مهمان‌نواز هیچ کمکی رو از مهمان‌ها دریغ نمی‌کنند. به همین خاطر، بعد از رسیدن به روستا با پرس‌و‌جو از اهالی، به سمت امام زاده عبدالله در سه کیلومتری جنوب روستا رهسپار شدیم. امامزاده به عنوان نشونه‌ای ما رو به نزدیکی ورودی‌های شهر زیرزمینی می‌رسوند. پس از هماهنگی‌های لازم با نگهبانان سایت، با راهنمایی یکی از اون‌ها وارد شهر زیر زمینی شدیم.

شروع شهر از راه‎پله‌های سنگی به سمت اعماق زمین آغاز شد. ورودی فعلی مجموعه واقع بر روی راس تپه و به صورت چاهکی به عمق تقریبی سه متر قرار دارد و ابعاد ورودی آن حدود ۷۰ در ۷۰ سانتیمتر است. ورودی یکی از دریچه‌ها یا هواکش‌های مجموعه است که در سقف راهرویی تعبیه شده و توسط حفاران بازگشایی شده و این ورودی به یکی از اتاق‌های اصلی مجموعه منتهی می‌شود.

با ورود به این شهر، انسان خیره میمونه به عظمتِ یک سازه‌ی زیرزمینی در دل سنگ‎ها که با دستان خالی ساخته شده و در مسیرهای تو در تو و اتاق‌های متصل به هم سردرگم میشه. شهر زیرزمینی ارزان‌فود از مجموعه‌ای یکپارچه از اتاق‌های متصل به هم، با کاربری‌های مختلف شکل گرفته و شائبه‌ی پناهگاه بودن این مکان توسط متخصصین به همین دلیل رد شده. آنچنان اتاقها پیچیده و تو در تو بودند که اگر راهنما نداشتیم قطعا راه برگشت رو گم می‌کردیم.

کاوش‎های باستان‎شناسی در پنج کارگاه در نقاط مختلف تپه انجام شده و هر کارگاه متشکل از تعدادی اتاق‌ه که همگی به هم ارتباط دارند و در بعضی قسمت‎ها، تک اتاق‌هایی دیده میشه که دارای یک ورودی و به صورت مستقل هستند. کشف ۸۰ اتاق حاصل کاوش‎های هیأت باستان‎شناسی مستقر در روستای دستکند ارزانفود است.

معماری اتاق‌ها و ارتفاع آنها که در حدود قد انسان‌ تعبیه شده و قلاب‌هایی که بر روی سنگ‌ها کنده‌کاری شده بودند همگی شواهدی مبنی بر زندگی و فعالیت انسان در آنجا در سال‎های بسیار دور بود اما همچنان از قدمت شهر زیر زمینی ارزان فود اطلاعات دقیقی در دست نبود. هرچند به دلیل نزدیکی این مکان به همدان امروزی (هگمتانه سابق) گمانه‌زنی‌هایی در مورد آن انجام شده است.

دیدن این شهر زیر زمینی به علت بررسی‌ها و آماده کردن مسیرهای مناسب برای عموم همچنان قابل دسترسی نمی‌باشد. به امید این که این جاذبه‌ی کم‌نظیر در آینده‌ی نزدیک به جذب گردشگران به استان همدان و به ویژه روستای ارزانفود کمک شایانی کند.